Onderdeel van de snelstudie ‘OV verbreden naar publiek vervoer‘
Een deelfiets is een huurfiets die je even gebruikt door hem te pakken met een app of OV-chipkaart. De deelfiets (of scooter) wordt gebruikt voor de last mile óf voor de hele reis.
Last mile
Deelfietsen zijn ideaal voor het laatste stuk van je reis: 1 tot 3 km (of 4 à 7 kilometer voor een elektrische deelfiets). De OV-fiets is de bekendste deelfiets en te vinden op de meeste stations en enkele andere OV-knooppunten. In Zuid-Holland verschijnt ook de Donkey Republic deelfiets op steeds meer plekken, gestimuleerd door de provincie en Qbuzz.
In Nederland wordt heel veel gefietst, maar eigenlijk vooral rond je huis. Logisch daar heeft men een fiets. Zo gaat circa 40% van de mensen met de fiets van huis naar het station (KIM,2023). Voor slechts 1 á 2 procent van de uitstappers staat een deelfiets klaar op station of uitstaphalte. Dit laat de potentie van de deelfiets voor het natransport goed zien. Daarom wil de provincie Zuid-Holland er voor zorgen dat veel meer mensen een deelfiets kunnen pakken voor het laatste stukje van hun reis. En daarom is er in 2024 de deelfiets-probeer-aktie waarbij mensen dit tot drie maanden gratis mogen proberen.
In het landelijk gebied wordt vaak het argument aangehaald dat de afstanden te groot zijn. Er zijn echter wel kansen bij bushaltes. Voor de bushaltes langs de buslijn tussen Zuidplein en Ouddorp op Goeree-Overflakkee is in kaart gebracht waar je zou kunnen komen met de (deel)fiets. Hiervoor is een maximale fietsafstand van 3 kilometer aangehouden. Er is te zien dat de (deel)fiets voor veel bestemmingen nog als vervoersoptie voor de last mile zou kunnen functioneren. Als je in landelijk gebied woont en met OV naar een stad in de buurt gaat, ligt je last mile juist in de stad en kun je daar een deelfiets pakken.
Twee grootste deelfiets-systemen in Zuid-Holland
Deelfiets op heel veel stations te verkrijgen met je OV chipkaart
Verkrijgbaar met app in Zuid-Holland (oa Den Haag, Rotterdam, Schiedam, Dordrecht, Gorinchem) én in Amsterdam en tal van andere Europese steden.
Deelfiets voor de hele reis
Je kunt ook een deelfiets of deelscooter voor de héle reis gebruiken. In steden als Rotterdam en Den Haag zien we dat de deelfiets én de deelscooter heel populair zijn onder (vooral) jonge mensen. Kanttekening: scooters zijn relatief vaak betrokken bij ongevallen.
Deelfietsen, deelscooters en deelauto’s zijn tot nu toe commerciële producten van marktpartijen. Het neerzetten van deelvervoermiddelen in landelijk(er) gebied is voor hen vaak niet rendabel, omdat het gebruik daar lager ligt dan in de stad. Als een overheid deelvervoer wil als aanvulling op het OV, dan kan zij een contract sluiten met een of meer aanbieders en/of subsidie verlenen Dat kost de provincie en gemeenten uiteraard wel tijd en geld. (De provincie Zuid-Holland heeft een subsidie regeling voor deelmobiliteit).
Voor- en nadelen OV-fiets
+ landelijke formule
+ snel en gemakkelijk te huur
+ tarief te vergelijken met twee busritten
– te duur bij frequent gebruik (niet interessant voor forenzen en studenten)
– hij moet weer terug naar het uitgiftepunt
– voor te weinig reizigers beschikbaar; regelmatig op bij drukte of mooi weer
– niet te huur in landelijk gebied, zoals Hoeksche Waard of Goeree-Overflakkee.
Voor- en nadelen Donkey deelfietsen
+ voordelig abonnement (8 euro/mnd)
+ flexibel inleveren op veel hubs
– Nog niet op veel stations beschikbaar
Wat kunnen we doen?
- Zorgen voor deelfietsen als de OV-fiets (of e-bikes bij grotere afstanden tot bestemmingen) op drukkere HOV-haltes, hubs/knooppunten (zoals busstation Heinenoord, Oude-Tonge, Stellendam) en op fietsafstand van bedrijventerreinen.
- Zorgen dat deelfietsen makkelijk en voordelig zijn te gebruiken (ook bij regelmatig gebruik)
- Zorgen dat deelfietsen flexibel zijn te gebruiken (op meer locaties zijn achter te laten).
- Zorgen dat er altijd vervoer is voor je terugreis.
- Zorgen dat deelfietsen geen overlast of verrommeling veroorzaken (deelfietsparkeerbeleid).
Waarom we deelfietsen stimuleren
De Provincie Zuid-Holland ziet dat openbaar vervoer + deelfiets (voor de laatste paar km) een mooi alternatief kan zijn voor een reis met de auto. Daarom stimuleren we dat graag. Dat is vastgelegd in ons Omgevingsbeleid én in het coalitieakkoord. Hieronder zetten we een aantal elementen op een rij die we belangrijk vinden:
Efficiënt, duurzaam en gezond
Deelfietsen dienen vele doelen. Fietsen is gezond en duurzaam. Een deelfiets staat vaak maar kort stil omdat hij steeds van baasje wisselt. Het ruimte gebruik is daardoor relatief laag. Al met al zeker het het stimuleren waard.
Deelfietsen hebben extra voordelen boven deelscooters
Deelfietsen hebben extra voordelen zoals gezondheidsaspect door bewegen, lager milieu impact en lager exploitatiekosten. Daarom kiezen we ervoor om deelfietsen te promoten. Het liefst fietsen waarbij je zelf trapt, maar voor grotere afstanden (>3 km) stimuleren we ook graag e-bikes. E-scooters ziet de provincie ook als een bruikbare oplossing maar om bovengenoemde redenen stimuleren we die niet extra maar laten dat aan de markt over.
Inzet op combinatie openbaar vervoer én deelfiets voor de laatste km’s.
Juist de ketenreis van OV, gevolgd door een deelfietsrit voor de laatste paar kilometers is een goed alternatief voor een rit per auto. Daarom zetten we vooral op die combinatie in. Andere ritten (niet OV gerelateerd) zijn ook uitstekend maar hebben niet onze focus. Omdat we inzetten op combinatie OV+deelfiets, moet de deelfiets goed verkrijgbaar zijn op meerdere stations en grote OV haltes (hoe meer hoe beter omdat er een sterk netwerk effect in zit). Dat is een groot aandachtspunt!
Inzet op frequent gebruik, bijvoorbeeld werk- of opleiding-gerelateerd
We willen graag frequent gebruik stimuleren (bijvoorbeeld forensen en scholieren die een aantal keer per week de reis maken) omdat dat in totaal veel OV+deelfiets ritten kan opleveren. Een abonnement structuur is al snel voordeliger dan een vast tarief per rit
Automobilisten verleiden en dus ook inzetten op nieuwe reizgers
De focus ligt niet uitsluitend op mensen die nu al het OV gebruiken maar zeker ook op automobilisten die met de OV+deelfiets een extra reismogelijkheid krijgen (auto dagje laten staan).
Te gebruiken in gebieden waar de provincie verantwoordelijk is voor het openbaar vervoer
In Zuid-Holland is de verantwoordelijkheid voor het OV verdeeld over twee vervoersautoriteiten: MRDH verzorgt het OV in MRDH gebied. De provincie doet dat in de overige gemeenten in Zuid-Holland. Hoewel we deelfietsen graag in heel Zuid-Holland zien, focussen we met de stimulering op deelfietsen die in ieder geval verkrijgbaar zijn in het gebied waar we voor OV verantwoordelijk zijn (zoals de Drechtsteden).
Kosten efficiënt stimuleren (groots mogelijk effect tegen laagste maatschappelijke kosten)
Bij onze keuze speelt een rol hoe we zo veel mogelijk mensen zoveel mogelijk deelfiets ritten kunnen laten maken bij een gegeven budget. Ook werken we graag samen met anderen om de stimulering gezamenlijk ter hand te nemen. Gegeven bovenstaande elementen kiezen we nu voor een stimulerings-actie met Donkey Republic deelfietsen. In Zuid-Holland zijn ze op veel plekken al aanwezig bij stations en OV haltes. We zien ook graag meer OV-fiets ritten in Zuid-Holland. We hebben echter de indruk dat de bottleneck hier niet ligt bij de stimulering van mensen maar bij het zorgen van voldoende OV-fietsen op de stations. Op dit moment zien we geen andere deelfietsaanbieders die op een significant aantal OV-punten aanwezig is (maar dat kan natuurlijk in de toekomst wijzigen en wie weet stimuleren we die dan ook wel).
Verder lezen...
Kansen voor deelfiets en deelscooter in Zuid-Holland
Natuurlijk!Deelmobiliteit – Vijfjarig programma rond deelmobiliteit van start
