In een tijd van toenemende polarisatie staan bestuurders en ambtenaren voor een uitdaging. De kranten staan vol met nieuws over politici, belangengroepen en burgers die frontaal lijken te botsen in uiteenlopende maatschappelijke debatten. Het lijkt alsof de polarisatie in de samenleving escaleert en bestuurders weinig anders kunnen dan machteloos toekijken. Maar klopt dit beeld wel? Wat zijn de feiten eigenlijk – hoeveel politieke polarisatie is er daadwerkelijk in Nederland, en in Zuid-Holland in het bijzonder? Welke kwesties verdelen burgers?
Het is goed om open te blijven staan voor dialoog, zelfs als dit betekent dat er confrontaties ontstaan door tegengestelde meningen. Polarisatie is in de kern immers een waardevol kenmerk van een gezonde democratie. Zonder wrijving geen glans, zonder scherpe discussies geen koerswijzigingen.
In geval van extreme polarisatie raakt de legitimiteit en de responsiviteit van de overheid echter in disbalans. De overheid wordt steeds meer aangesproken op haar vermogen om inclusieve en rechtvaardige oplossingen te bieden. Maar hoe doe je dat, als het deelbelang van de één steeds verder van het deelbelang van de ander komt te staan? Vraagt dit om een andere manier van handelen van bestuurders en ambtenaren?
Met dat uitgangspunt is een samenwerking aangegaan tussen de Universiteit Leiden en de provincie Zuid-Holland, gedurende een langere periode. De samenwerking krijgt vorm rondom een drietal promotieonderzoeken, uitgevoerd vanuit de faculteit Governance and Global Affairs van de Universiteit Leiden Verder: UL). Het onderzoeksterrein richt zich op de kwaliteit van het (decentraal) openbaar bestuur in een gepolariseerde samenleving. Een actueel onderwerp dat aansluit op het jaarthema “Kwaliteit Openbaar Bestuur” van Kennis Zuid-Holland.
Eén onderzoek richt zich op de invloed van multi-level politieke besluitvorming (EU, Rijk, regio’s, gemeenten en waterschapen) op de provincies in een gepolariseerde samenleving. De multi-level constellatie (EU, Rijk, regio’s, gemeenten en waterschapen) waarin provinciale besturen zich bevinden en beleid ontwikkelen maken de politiek-bestuurlijke omgeving van provincies namelijk extra complex. Het onderzoek moet zicht geven op dit speelveld in een gepolariseerde samenleving en handvatten bieden om deze multi-level politiek-bestuurlijke dynamieken op productieve wijze in te zetten voor de organisatie.
Het andere onderzoek richt zich op de invloed van maatschappelijke organisaties – het maatschappelijk middenveld – op de provincie in een gepolariseerde samenleving. De uitdaging voor de overheid hierbij is om enerzijds responsief te zijn ten opzichte van diverse deelbelangen en anderzijds om ervoor te waken dat de al te radicale belangen van belangengroepen niet teveel hun stempel drukken op het proces en de uitkomst van beleidsvorming. Het onderzoek moet zicht geven in hoeverre deze diepere belangentegenstellingen binnen de samenleving de mate van responsiviteit van het overheidsbestuur beïnvloedt en handvatten bieden hoe dit te managen.
Gerelateerde documenten
Interview Kutsal Yesilkagit in magazine ‘Zuid-Holland in beeld’
Tijdens het Festival van de Toekomst spreken Kutsal Yesilkagit en Ida Hobma (beiden Universiteit Leiden) in New Business Radio over dit onderzoek. Dit is via deze link terug te luisteren.