Onderdeel van: Acht kansen voor mobiliteit
Nabijheid is cruciaal voor een goede bereikbaarheid. Wonen & werken bij voorzieningen en goed OV maakt dat veel goed te bereiken is. Mobiliteit begint daarom met verstandige ruimtelijke ordening. Waar mensen wonen, werken en recreëren, bepaalt grotendeels hun mobiliteit. Grote afstanden betekent langer reizen, waardoor mensen vaker voor de auto kiezen. Maar liggen wonen, werken dichtbij voorzieningen en goed openbaar vervoer (treinstation of R-nethalte), dan verleid je mensen juist om te lopen, te fietsen of de trein of de bus te pakken.
De woningnood is hoog in Zuid-Holland. Daarom worden er veel nieuwe woningen gebouwd. Dit is een kans om meteen goed te kijken waar we nieuwe woningen neerzetten, want een slimme woningbouwstrategie draagt flink bij aan slimmere mobiliteit en andere opgaven en uitdagingen. Een woonwijk ligt er immers voor een paar honderd jaar, dus hoe slimmer de ruimtelijke ordening, hoe groter de effecten op lange termijn.
De compacte stad is een concept dat een hoge woningdichtheid combineert met ruimtelijke functies. Er is efficiënt openbaar vervoer en de inrichting van de openbare ruimte bevordert lopen en fietsen. Dit alles leidt tot een lager energieverbruik, minder uitstoot van broeikasgassen, meer sociale interactie op straat en een hogere sociale veiligheid. De vervoerwijze die mensen kiezen, heeft invloed op energie, gezondheid, klimaat, leefbaarheid en milieu. Denk bij compacte steden ook aan ‘inbreidingslocaties’ in of bij bestaande centra.
Hoe mooi zou het zijn als mensen veel essentiële voorzieningen (groen, school, winkels, zorg) vanaf hun voordeur in maximaal 15 minuten lopen of fietsen kunnen bereiken. Daardoor zijn ze minder tijd kwijt aan reizen en hoeven ze niet de auto te pakken. Zo worden buurten leefbaarder en hebben mensen tijdens het lopen en fietsen meer sociale contacten. Nieuwe wijken kun je meteen ontwerpen en aanleggen als 15-minutenwijk. Je zou ook bestaande wijken stap voor stap kunnen ombouwen richting 15-minutenwijken.
Bouw nabij voorzieningen en OV-haltes
“In plaats van grootschalige woningbouwprojecten in buitengebieden zouden kabinet en lagere overheden moeten inzetten op het bouwen van woningen voor starters en senioren in de buurt van bestaande voorzieningen” stelt het College van Rijksadviseurs (Trouw 19 okt’22) in hun leidraad ‘Bouw in de buurt’ Vooral starters en senioren hebben behoefte aan een woning waarbij voorzieningen goed geregeld zijn waarmee de doorstroming op gang komt.
De ideale wijk
Om te kijken waar Zuid-Holland het beste kan verstedelijken, hebben we een snelstudie uitgevoerd: De ideale woonwijk in Zuid-Holland, nabij voorzieningen en hoogwaardig OV. Hieruit blijkt dat een 15-minutenwijk veel voordelen biedt. Zie ook de kaartviewer over de nabijheid van voorzieningen.
Zuid-Holland hanteert een Verstedelijkingsstrategie met daarin de forse woningbouwopgave. Thema’s als betaalbaar wonen, circulaire economie, duurzame mobiliteit, energietransitie, klimaatadaptatie en kringlooplandbouw vragen allemaal schaarse ruimte. De provincie zet in op slim ruimtegebruik: langs de ‘Oude Lijn’ (spoorlijn Leiden – Den Haag – Rotterdam – Dordrecht). Twee derde van de verstedelijkingsopgave landt hier. Zo benutten we bestaande infra, bouwen we waar vraag is, versterken we de agglomeratiekracht en houden we rekening met klimaatadaptatie. Haltes van hoogwaardige OV-lijnen, zoals R-net zijn ook goede vestigingsplekken.
Voorts verwijzen we ook naar het programma MoVe (Mobiliteit en Verstedelijking), dat zich richt op verschillende aspecten, zoals duurzame mobiliteit, stedelijke planning, gedrag van mensen en de impact van technologie op mobiliteit en verstedelijking.
Voorbeeld: CID & Bickhorst Den Haag
Er komen in het Haagse Central Innovation District (CID) en de Binckhorst zo’n 25.000 woningen en 30.000 banen bij. Beter openbaar vervoer en uitbreiding van fiets- en looproutes maken het gebied leefbaar, verkeersveilig en bereikbaar.
Stimuleer dicht bij huis werken en deel kantoren
Corona heeft ons geleerd dat thuiswerken zo z’n voordelen heeft. Zo scheelt het in elk geval een hoop heen-en-weergereis. Dat heeft geleid tot het idee van de thuiswerkhub. Die combineert de voordelen van op kantoor werken (sociale interactie, scheiding werk en privé) met de voordelen van thuiswerken (minder reistijd, meer autonomie en flexibiliteit). Uit een snelstudie van de provincie blijkt dat thuiswerkhubs op talrijke locaties kansrijk zijn: Kansen & voordelen van dicht-bij-huis-werkplekken. Een succesvol voorbeeld van aanbieders die op centrale plekken flexwerkplekken en vergaderruimtes aanbieden is Seats2meet.
Oplossing: thuiswerkhubs zijn kansrijk
Dichter bij huis werken (in zogenoemde ‘thuiswerkhubs’) kan bijdragen aan een beter bereikbare provincie waarin het goed toeven is. Thuis in je eigen huis werken voldoet lang niet altijd voor iedereen; bijvoorbeeld door de aanwezigheid van gillende kinderen, het ontbreken van de juiste faciliteiten of het vervagen van de balans tussen werk en privé. De maatschappelijke voordelen van thuiswerken zijn groot; het voorkomt files op de wegen, bespaart uitstoot van CO2 en bespaart (reis)tijd.
Op fietsafstand
Een ‘hub’ is een centraal punt waar zaken samenkomen. ‘Thuiswerkhubs’ zijn haalbaar op fietsafstand van gebieden waar veel mensen wonen en relatief weinig mensen werken, dus op plekken waar veel mensen elke dag met de auto naar kantoor gaan. De thuiswerkhub combineert de voordelen van op kantoor werken (sociale interactie, scheiding werk en privé) met de voordelen van thuiswerken (minder reistijd, meer autonomie en flexibiliteit). Zuid-Holland telt 18 gebieden met een hoge potentie voor een thuiswerkhub. In totaal wonen er 140.000 mensen in het directe invloedsgebied daarvan. Als thuiswerkhubs een succes worden, heeft dat dus een aanzienlijke maatschappelijk effect.Aanmoediging vereist
Uit gesprekken met de coalitie Anders Reizen (van zeventig grotere bedrijven) blijkt dat gedrag niet gemakkelijk is te veranderen. Om thuiswerkhubs een succes te maken, is enige aanmoediging vereist. Dit kan bijvoorbeeld door een deel van de maatschappelijke baten (in geld) terug te laten vloeien naar de gebruikers en/of bedrijven, in de vorm van subsidies voor thuiswerk(hubs). Speciale situaties, zoals wegwerkzaamheden, kunnen ook aanleiding zijn voor een thuiswerkhub. Werknemers gaan dan (tijdelijk) niet meer naar kantoor, maar werken in een hub vóór de plek van de verkeershinder.
Superblocks Barcelona
Geef de stad terug aan de voetganger. Dat is in één zin samengevat het concept van de superblocks dat in Spanje opgang maakt. De stad wordt opgedeeld in blokken van zo’n 400 x 400 meter. De maximumsnelheid wordt teruggebracht naar 30 of 20 km/uur, zodat voetgangers en fietsers zich veilig kunnen verplaatsen.
> Verder naar Uitdaging 2: Prioriteit voor lopen & fietsen